Akciğer Kanseri Nedir?
Akciğer kanseri, hücrelerin kontrol dışı çoğalarak akciğerde kitle/kitleler (tümör) oluşturması durumudur.2
Akciğer kanseri dünya genelinde ve ülkemizde kanser kaynaklı ölümlerin en önemli nedenlerindendir. Akciğer kanseri ülkemizde erkeklerde en sık görülen kanser türü iken kadınlarda en sık görülen 3. kanser türüdür. Tanı alma yaşı ise ortalama 64 yaş olarak tespit edilmiştir.3
Akciğer Kanserinin Türleri Nelerdir?
Akciğer kanserleri 4 temel gruba ayrılmaktadır; skuamöz hücreli akciğer kanseri, adenokarsinom, büyük hücreli akciğer kanseri ve küçük hücreli akciğer kanseri. Bu 4 büyük grup akciğer kanserlerinin %95’ini oluşturur.4
Akciğer kanserinin tipi, tedavi ve hastalığın seyri ile yakından ilişkilidir. Küçük hücreli akciğer kanserleri diğer gruplar ile karşılaştırıldığında belirgin olarak daha farklı seyrettiği için, doktorlar akciğer kanserlerini küçük hücreli (KHAK) ve küçük hücreli dışı akciğer kanserleri (KHDAK) olarak iki grupta sınıflandırmaktadırlar.4
Günümüzde ise yeni genetik tanı yöntemlerinin kullanılması ile akciğer kanserlerinin tipinin yanı sıra kanserli hücrelerde genetik değişimler (mutasyon) olup olmaması da büyük önem kazanmıştır. Bazı genlerde görülebilecek bu değişimlerin test edilmesi, özellikle skuamöz olmayan akciğer kanserlerinde olmak üzere KHDAK’de sonraki tedavi adımlarının planlanması açısından önerilmektedir.Ülkemizde yapılan testler ile EGFR, ALK, ROS-1, BRAF isimli genlerdeki değişimler tespit edilebilmektedir. Ayrıca tümör dokusu ile PD-L1 ismi verilen ve tümör hücrelerinin yüzeylerinde bulunan özel protein yapılarının düzeyleri de doktorların tedavi kararlarını etkileyebilmektedir.5,6
KapatAkciğer Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
Akciğer kanseri gelişiminde sigara kullanımı, asbest, radon gazı, verem ve hava kirliliği gibi birçok farklı risk faktörü bulunmaktadır. Bu risk faktörleri içerisinde en önemlisi ise tütün kullanımıdır.3
Tütün ve Tütün Ürünleri Kullanımı
Sigara akciğer kanserinin en sık görülen nedenidir ancak hiç sigara kullanmamış kişilerde de görülebilmektedir.3
Asbest
Asbest, doğal bir mineral olup yanmaz ve yalıtkan özellikleri nedeniyle inşaat, gemi ve otomotiv sektörlerinde kullanılmıştır. Solunum yoluyla alındığında asbest lifleri akciğerlere hasar verir. 3
Radon Gazı
Evlerde veya toprakta bulunabilen radyoaktif bir gazdır. Ev içinde bulunabilen radon gazının en önemli nedeni binanın temelindeki toprak ve kayalardır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, bir ülkede görülen akciğer kanserlerinin %3-14’ünden radon gazı sorumludur.3,7
Verem Hastalığı (Tüberküloz)
Verem hastalığı geçirildikten sonra, hastalığın yerleştiği akciğer bölgelerinde kanser riski artabilmektedir.3
Daha önceden akciğer kanseri geçirmiş olmak
Daha önce akciğer kanseri nedeniyle ameliyat olmuş veya radyoterapi (ışın tedavisi) uygulanmış olan kişilerde ikinci kez kanser gelişme riski vardır. Bu kişilerde sigara kullanımı kanserin tekrarlama riskini ayrıca artırmaktadır.3
Bazı kimyasalların uzun süreli solunması
Arsenik, berilyum, kadmiyum, uranyum, vinil klorid, nikel kromat, kömür ürünleri, petrol ürünleri gibi kimyasallara maruziyet kanser gelişim riskini artırmaktadır.3
Radyoterapi (ışın tedavisi) öyküsü
Kişinin daha önce başka bir kanser tedavisi nedeniyle radyoterapi almış olması akciğer kanseri için risk faktörleri arasındadır.3
Yüksek düzeyde hava kirliliğine maruziyet
Yüksek düzeyde hava kirliliğine maruz kalınması akciğer kanseri riskini artırabilir.3
Ailede akciğer kanseri öyküsü olması
Ailede akciğer kanseri geçmişi olan kişilerin bulunması akciğer kanseri için risk faktörleri arasındadır.3
Akciğer Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Akciğer kanserinde, tümöre ve tümörün yayılımına bağlı en sık görülen belirtiler:8
• İnatçı ve geçmeyen öksürük
• Göğüs, omuz ve sırt ağrısı
• Balgam miktar ve renginde değişme
• Kanlı balgam ve kan tükürme
• Nefes darlığı
• Ses kısıklığı
• Yutma bozukluğu
• Boyun ve yüzde şişlik
• Göz kapağında düşme
• Hışıltılı solunum
• Tekrarlayan bronşit veya zatürre atakları
Eğer akciğer kanseri göğüs kafesi dışına yayılmışsa belirtiler vücudun başka yerlerinde görülebilir. Böyle bir durumda aşağıdaki belirtilerden bazıları yukarıdaki belirtilere eklenebilir. Yine de bu belirtilerin diğer birçok hastalık ile de görülebileceği unutulmamalıdır:8
• Baş ağrısı,
• Bulantı, kusma
• Denge bozukluğu, baygınlık, hafıza kaybı
• Cilt altı şişlikler
• Kemik veya eklem ağrısı, kemik kırıkları
• Genel halsizlik
• Kanama, pıhtılaşma bozuklukları
• İştah kaybı, açıklanamayan kilo kaybı
• Kas erimesi
• Yorgunluk
Erken Tanı İçin Neler Yapılmalıdır?
Şu an için akciğer kanserinde standart bir tarama programı yoktur. Güncel bilgiler ışığında akciğer kanseri taraması; sigara geçmişi olan 55 yaş üzeri kişilerde, sigara içmeyi son 15 yıl içerisinde bırakmış kişilerde veya aktif sigara içicilerinde düşük doz tomografi ile önerilmektedir. Tarama programları ülkeden ülkeye değişiklik göstermekle birlikte ülkemizde standart bir tarama programı bulunmamaktadır.9,10
Akciğer Kanseri Tanısı Nasıl Konulur?
Akciğer kanserinde teşhis tümörün görüntülenmesine ve tümörden alınan örneğin (biyopsi) sağlık uzmanları tarafından incelenmesine dayalıdır. Hastalarda görülen belirtiler ile muayene bulguları bir araya gelince doktorlarda genel bir düşünce oluşabilmektedir. Sonrasında ise bu belirti ve bulguları, laboratuvar testleri ve radyolojik görüntüleme teknikleri ile desteklemek hastalık tanısının konması için gereklidir.11
Akciğer Grafisi (Akciğer Filmi): Akciğer grafisi kolay ve hızlı uygulanabilir olması nedeniyle ilk yapılan radyolojik görüntüleme tekniğidir. Akciğerlerde tümör ve tümörün neden olduğu değişimler saptanabilmektedir.11
Bilgisayarlı Tomografi: Günümüzde göğüs boşluğunun bilgisayarlı tomografisinin (BT) çekilmesi, akciğer grafisinde kitle saptanan her hastaya uygulanması gereken bir radyolojik yöntemdir. BT ile görüntüleme tümörün genel yapısı ve dağılımını, yakın bölgelerdeki tutulumu ile bu bölgelerdeki lenflere yayılımını, büyük damar ve kalp yayılımının olup olmadığını, göğüs duvarı tutulumunu, akciğer zarında sıvı birikimi gibi tümörün gerek evrelemesi gerekse cerrahi tedavisi için önemli olabilecek ipuçlarını gösterir.11
Magnetik Rezonans Görüntüleme: Son yıllarda kullanımı sıklaşan bir görüntüleme yöntemidir. Yumuşak dokularda daha iyi görüntüye sahip olması, birçok planda kesit alması gibi özellikleri nedeniyle göğüs boşluğunun, kalp ve büyük damarların, diyafram ve omurilik kanalının daha ayrıntılı değerlendirilmesine olanak sağlar. Ancak özellikli durumlar dışında rutin olarak kullanılmaz ve kullanımı önerilmez.11
Pozitron Emisyon Tomografisi - Bilgisayarlı Tomografi (PET-BT): Uzun yıllardır bilinen bir yöntem olmasına karşılık akciğer kanseri hastalarında 1990’lı yıllardan sonra kullanılmaya başlanmıştır. PET-BT’nin çalışma prensibi; kanserli dokulardaki metabolizmanın yani glukoz kullanımının normal dokulara oranla daha artmış olmasına dayalıdır. Kanserli dokulardaki artmış glukoz kullanımı ile PET-BT’de bu dokular koyu renkli alanlar olarak görüntülenirler. Nükleer tıp kanser dokusu görüntüleme yöntemlerinden olan PET-BT; anormal kitle tespiti, vücut içi yayılımın tayini ile evreleme amaçlı kullanılmaktadır.11,12
Bronkoskopi: Akciğer kanseri teşhisi için bükülmez bir tüpün ucunda bulunan ışığın ve kameranın vücut içine bırakılması ile uygulanır. Kanser tipinin sınıflandırılmasına olanak veren endoskopik bir işlemdir. Günümüzde videobronkoskop ve endobronşiyal (bronş içi) ultrasonografi (EBUS), otofloresan bronkoskopi (OFB), elektro manyetik navigasyon diagnostik bronkoskopi (ENB) olarak isimlendirilen farklı çeşitleri de kullanılmaktadır. EBUS isimli yöntem özellikle lenf bezlerindeki yayılımın evrelendirilmesinde ve uygun hastalarda işlem sırasında kitlelerden biyopsi alınması için kullanılabilir. Ciddi yan etki riskinin düşük olması (%1) nedeniyle ayaktan hastalarda uygulama kolaylığı sağlar.11,13
Perkütan Transtorasik Biyopsi: Perkütan transtorasik biyopsi (PTB) isimli yöntem günümüzde çoğunlukla radyologlar tarafından uygulanan güvenli, ucuz ve doğruluğu yüksek bir tanı yöntemidir. Bu yöntemde bilgisayarlı tomografi, ultrasonografi veya manyetik rezonans görüntüleme gibi yardımcı görüntüleme tekniklerinin kılavuzluğunda ince bir iğne ile göğüs boşluğuna girilerek kitlelerden örnek alınır. Genel olarak PTB, bronkoskopi uygulanmasına uygun olmayan veya bu yolla tanı konulamayan hastalarda kullanılır.14
Mediastinoskopi: Bu cerrahi işlemde genel anestezi altında mediastinoskop ya da video-mediastinoskop adı verilen bir alet yardımıyla, göğüs boşluğundaki lenf bezleri ve kitlelerden biyopsi alınır. Teşhis ve evreleme amaçlı uygulanmaktadır.11
Torakoskopi: Lokal anestezi altında ve sakinleştirici kullanılarak hastanın göğüs boşluğu içine girilerek lezyonlardan biyopsi almak, akciğerlerdeki sıvıyı boşaltmak gibi amaçlar için kullanılan bir cerrahi işlemdir.11
Video Yardımlı Göğüs Cerrahisi (VATS): Vats Yöntemi; bir video yardımı ile göğüs içinin görüntülenmesi, sonrasında göğüse açılan 1 veya 3 adet 1.5-2 cm’lik kesilerden farklı aletler kullanılarak yapılan bir ameliyat yöntemidir. İşlem genel anestezi ile uygulanır, tanı ve tedavi amacıyla da kullanılabilmektedir. Bu yöntemle açık ameliyat ile yapılan birçok işlem rahatlıkla uygulanabilmektedir. VATS yöntemi ile hasta kendini rahat hisseder, işlem sonrasında daha az ağrı oluşur ve daha az iz kalmaktadır.11,15
Torakotomi: Küçük girişimsel yöntemler ile teşhis edilemeyen veya biyopsi için ulaşılamayan hastalarda en son çare olarak torakotomi isimli yöntem kullanılmaktır. Torakotomi, kaburgaların arası açılarak göğüs boşluğuna girilen bir ameliyat türüdür. Bu yöntem ile göğüs kafesi açılarak kitleden direkt biyopsi ve hastalığın evresine göre yapılması gereken cerrahi işlem uygulanır.11,15
Akciğer Kanseri Evreleri Nelerdir?
Akciğer kanseri tanısından sonra öncelikle hastalığın yaygınlığı, kısacası hangi aşamada olduğu (evre) saptanır.16
Hastalık sadece akciğerin küçük bir bölümündeyse Evre 1 olarak kabul edilir.16
Hastalık en yakın lenf bezlerine yayılmışsa Evre 2 olarak kabul edilir.16
Hastalık akciğer içinde akciğeri saran zara veya iki akciğer arasındaki mediasten adı verilen boşluğa veya buradaki lenf bezlerine yayılmışsa Evre 3 olarak kabul edilir.16
Hastalık karaciğer, kemik, böbrek üstü bezi gibi uzak organlara yayılmışsa Evre 4 olarak kabul edilir.16
Akciğer Kanseri Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Akciğer kanserinde her hasta birbirinden farklıdır. Hastalığın ve hastanın durumuna göre farklı tedavi seçeneklerinin tek başına veya birlikte kullanılması, farklı disiplinlerdeki doktorların birlikte çalışması ve hasta için en doğru tedavinin belirlenmesi gerekir. Bu şekilde en doğru ve güncel tedaviler en kısa sürede uygulanabilir.2
Akciğer kanserinin erken evresinde, hastada ameliyata engel olan başka bir hastalık yok ise, en etkin tedavi cerrahidir.2
Radyoterapi, hızlı bölünen kanser hücrelerinin yüksek enerjili X ışınları ile öldürülmesi esasına dayanır.2
Kemoterapi, kanser tedavisinde, tek başına veya cerrahi işlemle ve/veya radyoterapi ile birlikte kullanılabilir.2
Hedefe yönelik tedaviler, sağlıklı hücrelere zarar vermeden kanser hücrelerinde bulunan belirgin anormalliklere odaklanan ve bu hücrelerin yok edilmesini sağlayan ilaçların veya diğer maddelerin kullanıldığı tedavi türüdür.16
Son yıllarda ortaya çıkan ve geleneksel tedavi yöntemlerinden farklı olan immünoterapi tedavisi akciğer kanserinde kullanılabilmektedir.17,18,19
Sıkça Sorulan Sorular
Akciğer kanseri vakalarının yaklaşık % 15'i hiç sigara içmemiş insanlardır.1 Diğer risk faktörleri arasında çevresel maruziyet ve pasif içicilik örnek olarak verilebilir.2
Referanslar:
1)NHS. Causes of lung cancerhttp://www.nhs.uk/Conditions/Cancer-of-the-lung/Pages/Causes.aspx (Son erişim tarihi: 31.03.2020)
2) Cancer Research UK. Risks and causes. http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/lung-cancer/risks-causes (Son erişim tarihi: 31.03.2020)
Akciğer kanseri teşhisi konan birçok insanın (>% 65) tanısında öksürüğü olmasına rağmen, birçok hastada da öksürük görülmez, bazılarında ise hiçbir belirti yoktur.1,2
Referanslar:
1)Kvale PA. Chest. 2006 Jan;129(1 Suppl):147S-153S.
2)Cancer Research UK. Symptoms - http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/lung-cancer/symptoms (Son erişim tarihi: 31.03.2020)
Akciğer kanseri, metastaz yaparak vücuda yayılabilir. Akciğer kanserinde, tümörler sıklıkla beyne yayılır ve görme gibi hayati fonksiyonların kaybına neden olabilir.1
Referanslar:
1)Wong J, et al. Current Oncology. 2008;15(5):25–45
Akciğer kanseri erkeklerde kadınlardan daha fazla (14’te 1 risk) görülmesine rağmen, kadınlar da akciğer kanserine yakalanmaktadır (17’de 1 risk).1,2
Referanslar:
1)GLOBOCAN. [Internet, cited 2017 May 11] Erişim:http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx (Son erişim tarihi: 31.03.2020)
2)American Cancer Society Key Statistics for Lung Cancer. https://www.cancer.org/cancer/small-cell-lung-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-symptoms.html (Son erişim tarihi: 31.03.2020)
Tek tip akciğer kanseri yoktur. Başlıca, “küçük hücreli dışı akciğer kanseri” ve “küçük hücreli akciğer kanseri” olmak üzere iki tip akciğer kanseri vardır. Bu tiplerin de birçok alt tipi vardır.1
Referanslar:
1)Cancer Research UK. About lung cancer. http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/lung-cancer/stages-types-grades/types(Son erişim tarihi: 31.03.2020)
Aslında, bir akciğerin bir kısmının veya tamamının çıkarılması, bölgesel akciğer kanseri için bir tedavi seçeneği olabilir.1
Referanslar:
1)NHS. Treatments.http://www.nhs.uk/Conditions/Cancer-of-the-lung/Pages/Treatment.aspx (Son erişim tarihi: 31.03.2020)
Akciğer kanseri ileri yaşlardaki kişilerde daha yaygın olmasına rağmen, yeni vakaların (% 31) ve ölümlerin (%28) yaklaşık üçte biri 65 yaşın altındaki kişilerde meydana gelmektedir. 1
Referanslar:
1)SEER. Factsheet. https://seer.cancer.gov/statfacts/html/lungb.html">https://seer.cancer.gov/statfacts/html/lungb.html(Son erişim tarihi: 31.03.2020)
Akciğer kanseri yayıldıktan sonra tedavi edilmesi daha zordur, ancak tam olarak iyileştirelemeseler de tedavi edilebilirler ve yeni tedavi seçenekleri ile (hedefe yönelik tedaviler ve immünoterapiler) hastaların yaşam süresi uzatılabilir. 1,2,3
Referanslar:
1)NHS. Treatments. http://www.nhs.uk/Conditions/Cancer-of-the-lung/Pages/Treatment.aspx(Son erişim tarihi: 31.03.2020)
2)SEER. Factsheet. https://seer.cancer.gov/statfacts/html/lungb.html (Son erişim tarihi: 31.03.2020)
3)Cancer Research Institute. What Makes Immunotherapy a Promising Treatment for Lung Cancer https://www.cancerresearch.org/we-are-cri/home/cancer-types/lung-cancer(Son erişim tarihi: 31.03.2020)
İlginizi Çekebilecek Akciğer Kanseri İçerikleri
Akciğer Kanseri Önlenebilir mi?
Meyve ve Sebze Tüketiminin Akciğer Kanserine Yakalanma Riskini Azaltıyor
Referanslar:
(1) GLOBOCAN 2020 Database. https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/792-turkey-fact-sheets.pdf
(2) http://www.solunum.org.tr/TusadData/userfiles/file/Akciger_Kanser_Brosur.pdf (Erişim tarihi: 02.12.2019
(3) https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/haberler/akciger-kanseri-farkindalik-ayi.html (Erişim tarihi: 02.12.2019)
(4) http://file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/mesleki-kurslar-2-ppt-pdf/Atilla_Akkoclu.pdf (Erişim tarihi: 02.12.2019)
(5) Systemic Therapy for Locally Advanced and Metastatic Non-Small Cell Lung Cancer: A Review. JAMA. 2019 Aug 27;322(8):764-774. doi: 10.1001/jama.2019.11058
(6)Kılıç N, Cansaran-Duman D. Turk Hij Den Biyol Derg, 2017; 74(2): 175-184
(7)https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/radon-and-health (Erişim tarihi: 27.10.2021)
(8) https://www.toraks.org.tr/news.aspx?detail=4124 (Erişim tarihi: 02.12.2019)
(9) Update on screening for lung cancer. Transl Lung Cancer Res. 2019 May;8(Suppl 1):S77-S87. doi: 10.21037/tlcr.2019.03.01.
(10) Lung Cancer Screening (PDQ®): Patient Version. PDQ Screening and Prevention Editorial Board. Published online: May 10, 2019. https://www.cancer.gov/types/lung/patient/lung-screening-pdq
(11) Alar T, Şahin E.M. Akciğer kanseri: birinci basamakta tanı, tedavi ve korunma. Smyrna Tıp Dergisi – 68 –2012
(12) https://www.toraks.org.tr/uploadFiles/book/file/1112013113958-178188.pdf (Erişim tarihi: 02.12.2019)
(13) Arınç S - Ağca M. Akciğer Kanseri Erken Tanısında Gelişmeler; Henüz Sadece BT Mi? Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi 2018;6(3): 7-11,
(14) Sevtap Gümüştaş, Ercüment Çiftçi. Akciğer Kanseri Tanısında Perkütan Biyopsiler. Trd Sem 2014; 2: 354-36
(15) http://www.ataturksanatoryumu.gov.tr/news/show/vats-yontemi-ile-kapali-akciger-ameliyati (Erişim tarihi: 02.12.2019
(16) https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/lung-cancer/treatment/types-of-treatment/targeted-therapies (Erişim tarihi: 01.08.2022)
(17) http://www.onkoloji.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=7344:akciger-kanseri&catid=303:kanser-tuerleri&Itemid=1104 (Erişim tarihi: 02.12.2019
(18) The biology and management of non-small cell lung cancer. Nature. 2018 Jan 24;553(7689):446-454. doi: 10.1038/nature2518
(19) NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology: Non-Small Cell Lung Cancer, Version 3.2020. NCCN.org
