Kolorektal Kanserleri (Kolon Kanseri ve Rektum Kanseri) Nedir?
Kolon ve rektum, sindirim sisteminde kalın bağırsağı oluşturmaktadır. Kalın bağırsağın son 20 cm’lik kısmı “rektum”, ince bağırsaktan buraya kadar olan kısmı ise “kolon” olarak isimlendirilir. Kolon ve rektum kanserleri bu organların iç yüzeyindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla oluşur. Ülkemizde kolorektal kanserler en sık görülen ilk 5 kanser türü arasındadır. Her yaşta görülebilen bir kanser türü olmakla birlikte en sık 50 yaşından sonra ortaya çıkar. Görülme sıklığı kadınlar ve erkekler arasında benzerdir. Kolorektal kanser, yakındaki lenf bezlerinde yayılabilir; sonrasında diğer lenf bezlerine, karaciğere ve uzak organlara ulaşabilir yani metastaz yapabilir.2
Kolorektal Kanserleri (Kolon ve Rektum Kanseri) Risk Faktörleri Nelerdir?
Kolorektal kanser için aşırı kilo, sigara, alkol kullanımı, ileri yaş ve aile öyküsü gibi birçok risk faktörü bulunur. Hayatınızda yapacağınız birkaç dokunuşla, bu risk faktörlerinden bazılarını değiştirmek mümkündür.3
Kanser risk faktörleri hakkında daha fazla bilgi için korunma yazımızı okuyabilirsiniz.
Aşırı kilo veya obezite
Aşırı kilolu veya obez olmak kolorektal kanser riskini artırmaktadır.3
Fiziksel olarak aktif olmamak
Hareketsizlik, kolorektal kanserin görülme ihtimalini artırmaktadır.3
Fazla miktarda işlenmiş veya işlenmemiş kırmızı et tüketmek
Sosis, salam ve benzeri işlenmiş ürünler ile fazla miktarda kırmızı et tüketimi kolorektal kanser riskini artırmaktadır.3
Sigara ve diğer tütün ürünlerini kullanmak
Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımı kolorektal kanseri için risk faktörüdür.3
Fazla miktarda alkol almak
Fazla miktarda alkol kullanımı kolorektal kanseri riskinin artmasına neden olmaktadır.3
.
Yaş
Yaş ilerledikçe kalın bağırsak kanseri riski artmaktadır.3
Kalın bağırsak polipleri
Kalın bağırsak polipleri kolorektal kanser riskini artırmaktadır.3
İnflamatuvar bağırsak hastalığı
Kişilerin ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi hastalıklara sahip olması kolorektal kanseri görülme ihtimalini artırmaktadır.3
Önceden kalın bağırsak kanseri geçirilmiş olması
Önceden geçirilmiş olan kalın bağırsak kanseri, kolorektal kanser için risk faktörüdür.3
Ailede kalın bağırsak polipleri / kanseri
Kişilerin ailesinde kalın bağırsak polipleri veya kanser bulunması kolorektal kanser riskini artırmaktadır.3
Kalıtsal sendromların varlığı
Bazı kalıtsal sendromların (adenomatöz polipozis vb.) kolorektal kanser gelişimi ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.3
Tip 2 diyabet hastası olması
Tip 2 diyabet hastalığına sahip olmak kolorektal kanser risk faktörleri arasında bulunmaktadır.3
Kolorektal Kanserleri Belirtileri
Kalın bağırsak kanseri, erken evrelerinde hemen hiç belirti göstermez. Tarama testleri, hastada bulunan polipin ya da kanserin belirti vermeden önce tespit edilmesine yardımcı olur. Poliplerin çıkarılması ile kolorektal kanser önlenebilir. Yine tarama testleri ile erken evrede tanı konularak tedavide daha yüksek başarı elde edilebilir.4 Belirtiler oluştuğunda ise kanserin büyüklüğüne ve bulunduğu yere göre farklılıklar gösterir.3
Kalın bağırsak kanserinin belirtileri:.4,5
- İshal, kabızlık veya dışkının kıvamındaki değişikliklerin de dahil olduğu bağırsak alışkanlıklarında belirgin değişiklik
- Makattan kan gelmesi veya dışkıda kan bulunması
- Karın ağrısı veya gaz gibi karındaki ısrarcı rahatsızlık
- Tuvalet sonrası bağırsakların tam boşalmadığı hissi
- Güçsüzlük veya halsizlik
- Açıklanamayan kilo kaybı
Kolon Kanserinin Erken Teşhisi İçin 50-70 Yaş Arası Ücretsiz Kanser Taramaları
Ülkemizde kalın bağırsak kanser taramaları 50-70 yaş arasındaki kişiler için Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) 2 yılda bir ücretsiz olarak gaitada gizli kan testi ile hızlı ve güvenilir şekilde yapılmaktadır. Ayrıca 50-70 yaş arasında kişilere, her 10 yılda bir kolonoskopi ile tarama önerilmektedir.3
Ailesinde kalın bağırsak polipleri, kalın bağırsak kanseri, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, veya kalıtsal polipozis/polipozis dışı sendrom öyküsü olan kişilere ise 40 yaşından itibaren tarama yapılmaktadır.3
Kolorektal Kanserde Tanı Yöntemleri
Gaitada Gizli Kan (GİK): Kanserlerde veya poliplerde kanama ortaya çıkabilir. GİK testi ile dışkıda gözle görülmeyen çok küçük miktarlardaki kan saptanabilir. Bu test ile dışkıda kan saptanması durumunda, kanamanın nedenini araştıran diğer testlere ihtiyaç duyulur. Poliplerin yaklaşık %25’i ile hemoroid (basur) gibi durumlar da kanamaya neden olabilir. GİK testinin pozitif çıkması durumunda bu sebeple kanserin varlığını göstermek için ileri testler istenir. Negatif sonuçlar ise polip varlığını dışlamaz. Poliplerin doğru tespiti için tarama programlarına uygun şekilde kolonoskopik inceleme yapılması önemlidir.4
Kolorektal Kanserde Tanı Yöntemleri
Sigmoidoskopi:Bu yöntemde doktor sigmoidoskop denilen ışıklı ve kameralı bir tüple rektumu ve kolonun alt kısmını muayene eder. Eğer polipler tespit edilirse cerrahi olarak (polipektomi) çıkarılırlar.4
Kolonoskopi: Kolonoskop denilen ışıklı ve kameralı uzun bir tüp kullanılarak rektumun ve kolonun içi muayene edilir, görülen polipler çıkarılır. Polip saptanması durumunda %30 olasılıkla poliplerin tamamı görülememiş ve çıkarılamamış olabilir. Bu olasılığa karşın 6 ay içerisinde ikinci kez kolonoskopi önerilmektedir. Polipler çıkarıldıktan sonra birer yıl arayla yapılan iki kolonoskopide yeni polip saptanmazsa, kolonoskopi sıklığı 5 yılda bir olacak şekilde planlanabilir. Eğer ailesel risk yoksa ve kolonoskopide şüpheli durum saptanmamışsa, diğer kolonoskopi 10 yıl sonra önerilmektedir.4
Çift kontrastlı baryumlu lavman: Baryum ve hava içerikli bir solüsyonun makattan verilmesi sonrasında röntgen çekilmesidir. Bu şekilde kolon ve rektumdaki polip veya tümörler görüntülenebilir.4
Parmakla makat (rektum) muayenesi: Rektum muayenesi rutin bir fiziksel incelemedir. Doktor kayganlaştırıcı ve eldiven kullanarak parmağıyla rektumdaki anormallikleri bulmak için hastayı muayene eder.4
Kolorektal Kanserleri (Kolon ve Rektum Kanseri) Evreleri Nelerdir?
Kolorektal kanser 5 farklı evrede değerlendirilmektedir.4
2Tümör sadece kolon ya da rektumun en iç duvarındadır (Karsinoma in situ olarak da adlandırılır).4
Tümör kolonun veya rektumun daha iç duvarlarında gelişir.4
Tümör kolon veya rektumun daha derin duvarına yayılmıştır.4
Kanser yakın lenf bezlerine yayılmıştır ancak vücudun diğer bölgelerine yayılmamıştır (Dukes C olarak da isimlendirilir).4
Kanser akciğer ve karaciğer gibi diğer vücut bölgelerine yayılmıştır (Dukes D olarak da isimlendirilir).4
Kolorektal Kanserleri (Kolon ve Rektum Kanseri) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kalın bağırsak kanserlerinde ameliyat, radyoterapi ve kemoterapi başlıca kullanılan tedavi yöntemleridir. Tedavi, tümörün yerine ve evresine göre değişmektedir.4
Hastalar tedaviye başlamadan önce hastalığın evresini, tedavi seçeneklerini, tedavi yan etkilerini, tedavinin yaşamları üzerindeki etkilerini, tedavinin maliyeti ve kendisi için uygun olabilecek yeni klinik çalışmaları doktorlarıyla konuşabilirler.4
Cerrahi erken evre kolon kanserlerinde ve rektal kanserlerde başlıca tedavidir.6,7
Kolorektal kanser vücuda yayılma gösterdiğinde ve karaciğer veya akciğer gibi organlarda küçük tümörler görüldüğünde uygulanan yöntemlerdir.8
Radyoterapi yüksek enerjili ışınlarla (veya parçacıklarla) kanserli hücrelerin yok edilmesi ile gerçekleşir.9
Kolorektal kanserde kemoterapi sıklıkla kullanılan bir tedavi yöntemidir.10
Hedefe yönelik tedaviler, kanser hücrelerinde bulunan, sağlıklı hücrelerde bulunmayan belirgin anormalliklere odaklanır. Bu anormallikleri engelleyerek sadece kanser hücrelerinin yok edilmesini sağlar.11
Sıkça Sorulan Sorular
Kolonoskopiye giren ve kolon kanseri tanısı alan birçok hastanın hiçbir belirti göstermediği tespit edilmiştir. Bu nedenle düzenli taramalar önemlidir. Erken aşamada kanser tanısı alan hastaların %91’i etkili şekilde tedavi edilebilmektedir.
Referanslar:
<1)https://inside.mountsinai.org/blog/colon-cancer-myths(Son erişim tarihi:01.04.2020)
Kolorektal kanser hem kadınlarda hem de erkeklerde görülebilmektedir.
Referanslar:
1)https://inside.mountsinai.org/blog/colon-cancer-myths(Son erişim tarihi:01.04.2020)
Hiç kimse vücutlarının o bölgesine bakılmasından hoşlanmaz. Fakat kolonoskopi sırasında sakinleştirici ilaç uygulanmakta ve hasta hiçbir ağrı veya rahatsızlık hissetmemektedir. Unutulmamalıdır ki kanserin erken teşhisi çok önemlidir ve sağlığınız her şeyden daha önce gelir.
Referanslar:
1)https://inside.mountsinai.org/blog/colon-cancer-myths(Son erişim tarihi:01.04.2020)
Kolon kanseri olan kişilerin yalnızca %25’inin aile öyküsünde kolon kanseri bulunmaktadır. Bu şu anlama gelmektedir; hastaların geri kalan %75’inin aile öyküsünde kolon kanseri bulunmamaktadır. Ailesinde kolon kanseri öyküsü olan veya kişisel risk faktörlerine sahip kadın ve erkeklerin 50 yaşından önce kolonoskopi olması gerekmektedir. Kolon kanserine sadece bu yaşlarda sahip olunacağı düşünülmemelidir, bazı kişiler 20’li yaşlarda da tanı alabilmektedir. Doktorunuz ile konuşarak ne zaman kolonoskopi olmanız gerektiği konusunda bilgi alabilirsiniz.
Referanslar:
1)https://inside.mountsinai.org/blog/colon-cancer-myths(Son erişim tarihi:01.04.2020)
İlginizi Çekebilecek Kolorektal Kanser: Kolon ve Rektum Kanseri İçerikleri
Kolon Kanserini Önlemeye Yardımcı Olmak İçin Neler Yapılabilir?
Genç Yetişkinlerde Kolorektal Kanser Oranları Artıyor
Referanslar:
(1)GLOBOCAN 2020 Database. https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/792-turkey-fact-sheets.pdf
(2)http://www.onkoloji.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=7336:kal-n-bag-rsak-kanseri&catid=303:kanser-tuerleri&Itemid=1104 (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(3)https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-turleri/kanser-turleri/kal%C4%B1n-ba%C4%9F%C4%B1rsak-kanseri-kolorektal-kanser.html (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(4)https://onkoloji.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=7336:kal-n-bag-rsak-kanseri&catid=303:kanser-tuerleri&Itemid=1055 (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(5)https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/symptoms-causes/syc-20353669 (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(6)https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/treating/colon-surgery.html (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(7)https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/treating/rectal-surgery.html (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(8)https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/treating/ablation-embolization.html (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(9)https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/treating/radiation-therapy.html (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(10)https://www.cancer.org/cancer/colon-rectal-cancer/treating/chemotherapy.html (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(11)https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/diagnosis-treatment/drc-20353674 (Son erişim tarihi: 03.06.2022)
(12)https://www.trod.org.tr/hastalarimiz_icin.php?id=882 (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
(13)http://immunoterapi.org/klinik_immunoonkoloji_detay.php?key=KOLOREKTAL (Erişim tarihi: Erişim tarihi: 28.08.2020)
