Karaciğer Kanserinin En Yaygın Risk Faktörü: Hepatit

Karaciğer Kanserinin En Yaygın Risk Faktörü: Hepatit

Hepatit Nedir?

Hepatit, çeşitli bulaşıcı virüslerin ve bulaşıcı olmayan ajanların neden olduğu, bir dizi sağlık sorununa yol açan karaciğer iltihabıdır. Hepatit virüsünün A, B, C, D ve E tipleri olarak adlandırılan beş ana türü vardır. Bu virüslerin hepsi karaciğer hastalığına neden olurken, bulaşma yolları, hastalığın şiddeti ve korunma yöntemleri önemli şekillerde farklılık göstermektedir. Özellikle hepatit B ve C tipleri siroz, karaciğer kanseri ve viral (virüslerin neden olduğu) hepatite bağlı ölümlerin en sık nedenidir. Dünya çapında tahminen 354 milyon insan hepatit B veya C ile yaşamaktadır.1

Hepatit B ve C Nasıl Karaciğer Kanserine Neden Olur?

Karaciğer kanseri dünyada en sık görülen altıncı kanser olmasına rağmen, kansere bağlı hayat kaybının en sık ikinci nedenidir. Kronik (uzun süreli) hepatit B (HBV), karaciğer kanseri gelişimi için birincil küresel risk faktörüdür. Hepatit B dahil bazı virüsler, "karaciğer iltihabı" anlamına gelen hepatite neden olabilir. Hepatit B (HBV) veya hepatit C (HCV), virüsleri ile kronik (uzun süreli) enfeksiyon, karaciğerde kronik iltihaba neden olarak karaciğer kanserine yol açabilir. Dünya çapında hepatit B, hepatit C'den çok daha yaygındır, dünyada yaklaşık 292 milyon insan hepatit B ile yaşamaktadır. Bu durum, hepatit B’yi karaciğer kanserinin önlenmesinde bir öncelik haline getirmektedir.2

Hepatit B ve C Tanısı Nasıl Konulur?

Hepatit B, basit kan testleri ile teşhis edilebilir. Hepatit B tanısında kullanılan ilk basamak testler şu şekildedir:3

• HBsAg (hepatit B yüzey antijeni)

• HBsAb veya anti-HBs (hepatit B yüzey antikoru)

"Pozitif" veya "reaktif" HBsAg test sonucu kişinin hepatit B virüsü ile akut ya da kronik şekilde enfekte olduğunu gösterir. Enfeksiyonun tipinin belirlenmesi için ileri testler gerekir. "Pozitif" veya "reaktif" HBsAb (veya anti-HBs) test sonucu kişinin hepatit B aşısına başarılı şekilde tepki verip antikor ürettiğine veya akut hepatit B enfeksiyonunun iyileştiğine işaret eder.3

Hepatit C tanısı için ise aşağıdaki kan testleri uygulanır:4

• Anti-HCV (antikor testleri)

• HCV RNA (PCR testi)

Anti-HCV’nin pozitif olması kişinin herhangi bir zamanında Hepatit C virüsüne yakalandığı anlamına gelir ama kesin olarak hala virüsü taşıdığı anlamına gelmez. HCV RNA testinin pozitif olması, kişinin Hepatit C virüsünü halihazırda taşıdığı anlamına gelir.4

Hepatit B ve C Nasıl Tedavi Edilir?

Hepatit B ve Hepatit C tedavileri, hastalıkların kronik ya da akut olmalarına bağlı olarak değişmektedir. Günümüzde tedavi için çeşitli antiviral ilaçlardan karaciğer nakline kadar farklı seçenekler bulunmaktadır. Bununla birlikte, hastalık kronikleşmemişse yani akut durumdaysa tedaviye ihtiyaç duyulmayabilir ve kendi kendine iyileşebilir.5,6 GSize en uygun olan tedavi seçenekleri için doktorunuza danışınız.

Hepatit B ve C’den Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Hepatit B virüsünden korunmanın en etkili yolu aşıdır. Ülkemizde “Genişletilmiş Bağışıklama Programı” kapsamındaki Hepatit B Kontrol Programı ile hepatit B aşısı 1998 yılında rutin çocuk aşılama takvimine eklenmiştir.7

Hepatit B aşısı, doğumda (ilk 72 saat içinde), 1. ayın bitiminde (4 haftalık) ve 6. ayın bitiminde (24 haftalık) olmak üzere 3 doz halinde uygulanmaktadır. Aşı, bu dönemde uygulanmadıysa çocukluk, ergenlik ya da erişkinlik dönemlerinde de yine 3 doz şeklinde güvenli ve etkili şekilde uygulanabilmektedir. Bazı özel durumlarda aşının zamanı, doz sayısı ve doz aralıkları değişebilmektedir.8 Aşı durumunuzu bilmiyorsanız anti-HBs ve HBsAg gibi kan testleri ile bağışıklık durumunuzu öğrenebilir, doktorunuzdan detaylı bilgi alabilirsiniz.9Hepatit B virüsünden korunmanın en etkili yolu aşıdır. Ülkemizde “Genişletilmiş Bağışıklama Programı” kapsamındaki Hepatit B Kontrol Programı ile hepatit B aşısı 1998 yılında rutin çocuk aşılama takvimine eklenmiştir.10,11

Hepatit B aşısı dışında, hem hepatit B hem de hepatit C’den korunmak için diğer korunma yöntemlerine uyulması önemlidir.10,11

Hepatit B ve C Nasıl Tedavi Edilir?

• Hepatit B virüsü taşıyan annelerin bebeklerine doğum sonrası hepatit B koruyucu serumu (Hepatit B İmmünglobülin) ve hepatit B aşısı uygulanmalıdır.10

• Cinsel yolla bulaşmanın önüne geçmek için korunmasız cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır.(Hepatit B İmmünglobülin) ve hepatit B aşısı uygulanmalıdır.10,11

• İğne, şırınga gibi enjeksiyon araç-gereçleri ve diğer cerrahi malzemeler paylaşılmamalıdır.10,11

• Dövme, piercing, akupunktur gibi uygulamalar, tek kullanımlık steril malzemeler ile yapılmalıdır.10,11

• Hepatit B taşıyıcısı olanlar kişiler ile toplu yaşam alanlarında kalanlar başta olmak üzere, traş makinesi, diş fırçası, tırnak makası gibi kişisel malzemeleri ortak kullanılmamalıdır.10,11

 

Referanslar:

1) https://www.who.int/health-topics/hepatitis#tab=tab_1 (Son erişim tarihi: 16.06.2022)

2) https://www.hepb.org/blog/link-hepatitis-b-liver-cancer/ (Son erişim tarihi: 16.06.2022)

3) https://www.hepb.org/languages/turkish/hepatitis-b-blood-tests/ (Son erişim tarihi: 30.06.2022)

4) https://edirneism.saglik.gov.tr/TR-93462/hepatit-hastaliginin-turleri-asilama-ve-korunma-yontemleri.html (Son erişim tarihi: 30.06.2022)

5) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hepatitis-c/diagnosis-treatment/drc-20354284 (Son erişim tarihi: 30.06.2022)

6) https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4246-hepatitis-b (Son erişim tarihi: 30.06.2022)

7) https://edirneism.saglik.gov.tr/TR-93462/hepatit-hastaliginin-turleri-asilama-ve-korunma-yontemleri.html (Son erişim tarihi: 16.06.2022)

8) https://www.vhsd.org/tr/files/download/p1be3700991q4hlip1fjbrgqj64.pdf (Son erişim tarihi: 16.06.2022)

9) https://www.hepb.org/languages/turkish/hepatitis-b-blood-tests/ (Son erişim tarihi: 30.06.2022)

10) https://www.sagligim.gov.tr/hepatit/185-sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1m/hastal%C4%B1klar/hepatitler.html (Son erişim tarihi: 16.06.2022)

11) https://www.hepatitis.va.gov/pdf/hcv-prevention-factsheet.pdf (Son erişim tarihi: 28.06.2022))