Metastaz ve Metastatik Kanser Nedir? Nasıl Gelişir?

Metastaz ve Metastatik Kanser Nedir? Nasıl Gelişir?

Metastaz ve Metastatik Kanser Nedir?

Kanser hücrelerinin vücudun diğer bölgelerine yayıldığı sürece metastaz denir. Başladığı yerden vücudun farklı bölgelerine yayılan kanserlere ise metastatik kanser denir.1

Metastaz Nasıl Gelişir?

Tümörler, iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) olmak üzere iki gruba ayrılırlar. İyi huylu (benign) tümörlerde metastaz görülmez, bulundukları yerde büyüyebilirler. Kötü huylu (malign) tümörlerde ise kanser hücreleri,ana tümörd en ayrılarakkan dolaşımı veya lenf sistemi yoluyla vücudun diğer bölgelerine ulaşabilirler. Bu hücreler çoğunlukla etkisiz hale getirilir, ancak bazıları bu yeni alana yerleşip büyümeye başlayabilir. Bu durumda kanser metastaz yapar ve metastatik kanser ortaya çıkar.1,2

Metastatik Kanserler Nasıl İsimlendirilir?

Kanser yeni bir alana yayıldığında, yine de vücutta ilk başladığı yerin adını alır. Örneğin akciğerlere yayılan yani metastaz yapan meme kanserine “akciğerlere metastazı olan meme kanseri” denir. Tedavisi akciğere göre değil meme kanserine göre yapılır.3

Metastaz yapan kanser kaçıncı evredir?

Birçok kanser türü için metastaz, evre IV (4) kanser ya da ileri evre kanser olarak adlandırılır.1

Bütün kanser hücreleri vücuda yayılabilir mi?

Kanser hücrelerinin vücudun farklı bölgelerine ulaşabilmesi için birkaç aşamadan geçmesi gerekir. Bu aşamalar aşağıdaki gibidir;3

• Orijinal tümörden ayrılarak kan dolaşımına veya lenf sistemine girmenin yolunu bulmalıdır.

• Bir kan veya lenf damarı duvarına bağlanmalı ve damar yoluyla yeni vücut bölümüne geçmelidir.

• Yerleştiği yeni yerde büyüyebilmeli ve gelişebilmelidir.

• Vücudun bağışıklık sisteminden gelen saldırılardan kaçınabilmelidir.

Metastatik kanserler vücudun hangi bölgelerinde görülür?

Kanser vücudun neredeyse her yerine yayılabilir, ancak farklı kanser türlerinin belirli bölgelere diğerlerinden daha fazla yayılma yönelimi vardır. Bazı kanser türlerinin genellikle metastaz yaptığı organlar aşağıdaki gibidir; 1

• Mesane kanseri: Kemik, karaciğer, akciğer

• Meme kanseri: Kemik, beyin, karaciğer, akciğer

• Kalın bağırsak (kolon) ve rektum kanserleri: Karaciğer, akciğer, karın zarı (periton)

• Böbrek kanseri: Böbrek üstü bezleri, kemik, beyin, karaciğer, akciğer

• Akciğer kanseri: Böbrek üstü bezleri, kemik, beyin, karaciğer, diğer akciğer

• Melanom: Kemik, beyin, karaciğer, akciğer, deri, kas

• Yumurtalık (over) kanseri: Karaciğer, akciğer, karın zarı (periton)

• Pankreas kanseri: Karaciğer, akciğer, karın zarı (periton)

• Prostat kanseri: böbrek üstü bezleri, kemik, karaciğer, akciğer

• Rahim kanseri: Kemik, karaciğer, akciğer, karın zarı (periton), vajina

Metastatik kanserin olası belirtileri nelerdir?

Metastatik kanserler, her zaman belirtilere neden olmaz. Belirtilerin ortaya çıkması ya da sıklığı metastatik tümörlerin boyutuna ve konumuna bağlıdır. Bazı yaygın metastatik kanser belirtileri aşağıdaki gibi olabilir;1,3

• Kanser kemiğe metastaz yaparsa kemik ağrıları ve kırıkları

• Kanser beyine metastaz yaparsa baş ağrısı, nöbetler veya baş dönmesi

• Kanser akciğere metastaz yaparsa nefes darlığı

• Kanser karaciğere metastaz yaparsa karında şişlik ya da sarılık

• Enerji kaybı ve yorgun ve/veya zayıf hissetme

• Açıklanamayan kilo kaybı

Metastazlar nasıl teşhis edilir?

Metastazlar nasıl teşhis edilir? Metastaz olup olmadığı çeşitli testlerle belirlenir. Kişinin sahip olduğu kanserin türüne ve görülen semptomlara göre hangi testlerin uygulanacağına karar verilir.4

Metastatik kanserler önlenebilir mi?

Kanserin erken teşhisi, yani metastaz yapmadan önce tanı konulması ve başarılı tedavisi, metastatik kanseri önlemenin en iyi yoludur. Bununla birlikte meme, kolon (kalın bağırsak) ve rahim ağzı (serviks) kanseri gibi bazı kanserler için taramaların düzenli olarak yapılması; kanserin metastaz yapmadan erken evrede teşhisine, hatta bazen kanser oluşmadan kansere dönüşebilecek dokuların saptanarak çıkarılmasına olanak sağlar.5

Tarama programları hakkında daha fazla bilgi için korunma-kanser tarama programlarını ziyaret edebilirsiniz.

Metastatik kanser için günümüzde hangi araştırmalar yapılıyor?

Araştırmacılar günümüzde, metastatik kanser hücrelerinin oluşmasını engellemenin ve kanser hücrelerinin büyümesini durdurmanın yollarını bulmak için birçok araştırma yapmaktadırlar. Bu çalışmalarda aşağıdaki gibi konulara odaklanmaktadırlar;1

• Bağışıklık sisteminin kanserle savaşmasına yardımcı olmak

• Kanser hücrelerinin yayılmasına izin veren süreçteki adımları bozmak

• Tümörlerde spesifik genetik değişiklikleri hedeflemek

Referanslar:

1) https://www.cancer.gov/types/metastatic-cancer (Son erişim tarihi: 14.03.2022)

2) https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22121-benign-tumor (Son erişim tarihi: 24.03.2022)

3) https://www.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/advanced-cancer/what-is.html (Son erişim tarihi: 14.03.2022)

4) https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22213-metastasis-metastatic-cancer (Son erişim tarihi: 24.03.2022)

5) https://www.oncolink.org/cancers/metastatic/all-about-metastatic-cancer (Son erişim tarihi: 14.03.2022)