Akciğer Kanseri Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Akciğer Kanseri Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Akciğer kanseri, normal akciğer hücrelerinin kontrol dışı çoğalarak akciğerde tümör oluşturması durumudur. Akciğer kanserinin pek çok tipi vardır ancak tedavi yaklaşımları ve davranış farkına göre genel olarak küçük hücreli akciğer kanseri ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri olarak iki ana gruba ayrılmaktadır.1

Akciğer kanseri erken evrelerinde semptomlara neden olmayabilir, bazen hastalarda hiçbir belirti görülmeyebilir. Bu nedenle akciğer kanseri tanısı, yalnızca akciğer kanserini tespit etmeyi değil, ne kadar yayıldığını anlamayı ve biyobelirteçleri test etmeyi içeren bir süreçtir.2

Akciğer kanserinin nasıl teşhis edildiği kişiden kişiye farklılık gösterir. Uzmanlar uygulanacak testleri aşağıdaki faktörleri dikkate alarak seçebilir;2

• Kişinin tıbbi geçmişi

• Belirtiler

• Fizik muayenede ve test sonuçlarında elde edilen bulgular

Sağlık geçmişi ve fizik muayene sonuçları akciğer kanseri olabileceğini gösteriyorsa, daha fazla test yapılacaktır. Bunlar, görüntüleme testleri ve/veya akciğer biyopsileri gibi birçok farklı yöntem olabilir.3

Akciğer Kanseri İçin Görüntüleme Testleri

Görüntüleme testlerinde, vücut içinin resimlerini oluşturmak için X ışınları, manyetik alanlar, ses dalgaları veya radyoaktif maddeler kullanılır. Bu testler, akciğer kanseri teşhisinden önce ve sonra aşağıdaki amaçlarla yapılabilir;3

• Kanser olabilecek şüpheli bölgelere bakmak

• Kanserin ne kadar yayılmış olabileceğini öğrenmek

• Tedavinin işe yarayıp yaramadığını belirlemeye yardımcı olmak

• Tedaviden sonra tekrarlayabilecek olası kanser belirtilerini aramak

Kişiye yapılacak görüntüleme testleri aşağıdaki gibi olabilir;

Göğüs röntgeni

Göğüs röntgeni genellikle akciğerlerde anormal alanlar aramak için yapacak ilk testtir. Röntgende şüpheli bir durum görülürse daha fazla test uygulanabilir.3

Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması

BT taramasında, vücudun ayrıntılı kesit görüntülerini oluşturmak için X ışınları kullanılır. Bu yöntemin akciğer tümörlerini gösterme olasılığı, rutin göğüs röntgenlerinden daha fazladır. Ayrıca herhangi bir akciğer tümörünün boyutunu, şeklini ve konumunu gösterebilir; kanserin metastaz yaptığı lenf düğümlerinin bulunmasına yardımcı olabilir.3

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması

MRI taramaları vücuttaki yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini gösterir. Ancak MRI taramaları, X ışınları yerine radyo dalgaları ve güçlü mıknatıslar kullanır. Çoğunlukla akciğer kanserinin beyne veya omuriliğe olası yayılmasını araştırmak için kullanılır.3

Pozitron emisyon tomografisi (PET)/BT taraması

Akciğer kanseri için PET-BT taraması, kanserin akciğerde tam olarak nerede olduğunu ve vücudun başka yerlerine yayılıp yayılmadığını göstermeye yardımcı olabilir. Bu taramada BT taraması ve PET taraması birleştirilir, böylece kanser hakkında detaylı bilgi elde edilir.4

BT taramasında vücudun detaylı görüntüleri çekilirken, PET taramasında vücudun normalden daha aktif olduğu bölgeleri göstermek için hafif radyoaktif bir ilaç kullanır. Eğer kanserin yayıldığı düşünülüyor fakat nereye yayıldığı bilinmiyorsa bu yöntem ile bulunabilir.4

Akciğer Kanseri Teşhisi İçin Testler

Semptomlar ve daha önce yapılan testlerin sonuçları, bir kişinin akciğer kanseri olduğunu gösterebilir ancak asıl teşhis, laboratuvarda akciğer hücrelerine bakılarak yapılır.3

Hücreler, akciğer salgılarından, akciğer çevresindeki bölgeden alınan sıvıdan ya da bir iğne veya ameliyatla şüpheli bir bölgeden alınabilir. Hangi testin ya da testlerin yapılacağı kişinin durumuna bağlıdır. Uygulanacak testler aşağıdaki gibi olabilir;3

Balgam sitolojisi

Kanser hücrelerinin olup olmadığını görmek için laboratuvarda bir balgam örneği incelenir. Bu testin, skuamöz hücreli akciğer kanserleri gibi akciğerin ana hava yollarında başlayan kanserlerin bulunmasına yardımcı olması daha olasıdır.3

Torasentez

Akciğerlerin çevresinde sıvı birikmişse (plevral efüzyon olarak adlandırılır), akciğer zarına yayılan kanserin bu birikmeye neden olup olmadığını öğrenmek için sıvının bir kısmını çıkarabilir.3

İğne biyopsisi

Genellikle şüpheli bir kitleden küçük bir örnek almak için içi boş bir iğne kullanılır. İğne biyopsilerinin bir avantajı, cerrahi bir kesi gerektirmemeleridir.3

Bronkoskopi

Bronkoskopi, ışıklı, ince ve ucunda bir lens veya küçük bir video kamera bulunan esnek bir tüp ile yapılır. Akciğerlerin daha büyük hava yollarında bulunan tümörlerin veya tıkanıklıkların tespit edilmesine yardımcı olabilir.3

Göğüste Yayılan Akciğer Kanserini Bulmak İçin Testler

Akciğer kanseri bulunursa, akciğerler arasındaki boşluğa veya diğer yakın bölgelerdeki lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığını bilmek önemlidir çünkü kişinin tedavi seçeneklerini etkileyebilir. Kanser yayılımını araştırmak için aşağıda belirtilen çeşitli testler kullanılabilir.3

Endobronşiyal ultrason

Akciğerler arasındaki bölgedeki lenf düğümlerini ve diğer yapıları görmek için endobronşiyal ultrason kullanılabilir.3

Endoskopik özofagus ultrasonu

Endoskopik özofagus ultrasonu yemek borusundan itibaren akciğer kanseri hücrelerini içerebilecek yakındaki lenf düğümlerini gösterebilir. Görüntüleme yapılırken aynı zamanda örnek doku alma (biyopsi) işlemi de gerçekleştirilebilir.3

Mediastinoskopi ve mediastinotomi

Bu prosedürler, mediastendeki (akciğerler arasındaki alan) yapılara daha doğrudan bakmak ve örnek almak için yapılabilir. İkisi arasındaki temel fark, kesiğin yeri ve boyutudur.3

Torakoskopi

Cerrahi bir işlem olan torakoskopi, kanserin akciğerler ile göğüs duvarı arasındaki boşluklara veya bu boşlukların zarlarına yayılıp yayılmadığını öğrenmek için yapılabilir. Akciğerlerin dış kısımlarındaki tümörlerin yanı sıra, kanserin yakındaki dokulara veya organlara yayılıp yayılmadığını değerlendirmek için de kullanılabilir.3

Akciğer Fonksiyon Testleri

Akciğer fonksiyon testleri genellikle akciğerlerin ne kadar iyi çalıştığını görmek için akciğer kanseri teşhisi konduktan sonra yapılır. Bu, özellikle kanserin tedavisinde uygulanabilecek cerrahi seçeneklerin değerlendirilmesi için önemlidir.3

Biyopsi ve Diğer Numunelerin Laboratuvar Testleri

Biyopsiler veya diğer testler sırasında toplanan numuneler bir patoloji laboratuvarına gönderilir. Bir patolog, örnekleri değerlendirir ve kanseri daha iyi sınıflandırmaya yardımcı olmak için başka özel testler yapabilir. Kanserin nerede başladığını bulmak çok önemlidir, çünkü kanser türüne göre tedavi değişir.3

Gen Değişiklikleri İçin Moleküler Testler

Bazı durumlarda, (özellikle küçük hücreli dışı akciğer kanseri için) kanser hücrelerinde belirli hedefli ilaçların kanseri tedavi etmeye yardımcı olup olamayacağını anlamak için spesifik gen değişikliklerini test edebilir.3

Tümör Hücreleri Üzerinde Belirli Proteinler İçin Testler

Kanser hücrelerinde belirli proteinleri aramak için laboratuvar testleri de yapılabilir. Örneğin, küçük hücreli dışı akciğer kanseri PD-L1 proteini için test edilebilir.3

Kan Testleri

Kan testleri akciğer kanserini teşhis etmek için kullanılmaz, ancak bir kişinin genel sağlığı hakkında bir fikir edinilmesine yardımcı olabilirler. Örneğin, bir kişinin ameliyat olacak kadar sağlıklı olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için kullanılabilirler.3

Akciğer kanserinin nasıl teşhis edildiği kişiden kişiye değişmektedir. Tanı için kullanılacak yöntemler, kişinin mevcut durumuna göre uzman hekimlerce belirlenmektedir.2 Kişisel tanı yolculuğunuz ve uygulanan testlerle ilgili bilgi almak için doktorunuza danışınız.

Referanslar:

1) https://www.solunum.org.tr/TusadData/doc/Akciger_Kanser_Brosur.pdf (Son erişim: 09.11.2021)

2) https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/lung-cancer/symptoms-diagnosis (Son erişim: 09.11.2021)

3) https://www.cancer.org/cancer/lung-cancer/detection-diagnosis-staging/how-diagnosed.html (Son erişim: 09.11.2021)

4) https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/lung-cancer/getting-diagnosed/tests/pet-ct-scan (Son erişim: 09.11.2021) https://www.cdc.gov/cancer/lung/basic_info/screening.htm (Son erişim: 09.11.2021)