Akciğer Kanserinde Erken Teşhis
Akciğer kanseri, erkekler arasında birinci, kadınlar arasında ise ikinci sırada en sık görülen kanser türüdür. Dünya çapında yılda 2 milyondan fazla kişi akciğer kanseri tanısı almaktadır.1Akciğer kanseri erken teşhis edildiğinde başarılı bir şekilde tedavi edilme şansı büyük oranda artar, bu nedenle erken tanı hayati öneme sahiptir.2
Akciğer kanserinde erken tanı mümkündür, ancak belirtiler genellikle hastalık ileri bir aşamada ortaya çıkar ya da başka sağlık sorunlarının semptomlarıyla karıştırılabilir. Bu durum, akciğer kanserinin erken teşhisini zorlaştırabilir. Akciğer kanserinin farkında olmak, belirtilerini bilmek, tarama, tanı ve tedavi yöntemleri ile ilgili bilgi sahip olmak erken tanı için önemlidir. Böylece şüpheli bir durum olduğunda zamanında bir uzmana başvurabilir, en kısa zamanda en uygun tedaviye ulaşabilirsiniz.2
Akciğer Kanseri Belirtilerine Dikkat
Akciğer kanseri erken evrelerde genellikle belirti göstermez, kanser ilerledikçe aşağıdaki gibi semptomlar görülebilir:3
● Uzun süre geçmeyen ve kötüleşen öksürük
● Tekrarlayan göğüs enfeksiyonları
● Tükürükte ya da balgamda kan olması
● Nefes alırken veya öksürürken ağrı hissetme
● Kalıcı nefes darlığı
● Sürekli yorgun hissetme
● İştah kaybı veya açıklanamayan kilo kaybı
Akciğer kanserinin daha az görülen belirtileri ise şunlardır:3
Parmakların görünümünün daha kavisli hale gelmesi ya da parmak uçlarının büyümesi (çomak parmak olarak da bilinir)
● Yutma güçlüğü
● Hırıltılı nefes alıp verme
● Sesin kısılması ya da daha boğuk olması
● Yüzün ya da boynun şişmesi
● Kalıcı göğüs veya omuz ağrısı
Bu belirtiler farklı sağlık durumları nedeniyle de ortaya çıkabilir, ancak akciğer kanserinin işaretçisi olup olmadıklarını öğrenmek için bir uzmana başvurmak önemlidir.3
Akciğer Kanserinde Erken Tanıda İyileşme İhtimali %90’a Kadar Çıkabilir
Diğer birçok kanserde olduğu gibi, akciğer kanserinin de anahtarı, onu tedavi başarısının en yüksek olduğu erken evrelerinde yakalamaktır. Erken evre akciğer kanseri olan hastalarda iyileşme oranı %80-90 kadar yüksek olabilir.4
Akciğer Kanseri Tarama Testleri
Meme ve kolon kanseri gibi kanserler için tarama yöntemleri uzun süredir kullanılırken, akciğer kanseri için düşük doz bilgisayarlı tomografi (DDBT) ile son yıllarda bazı ülkelerde akciğer kanseri taraması yapılmaktadır. Bu tarama yöntemi, özellikle ağır sigara içme öyküsü olup (30 paket yılı veya daha fazla) hala içmeye devam eden veya son 15 yıl içerisinde bırakmış 55-74 yaş arası kişiler için kullanılmaktadır.5
Ülkemizde, tüberküloz ve meslek hastalıkları gibi akciğer sorunlarının yaygın olması, DDBT ile tarama yapılmasının gereksiz takiplere, cerrahi işlemlere ve endişeye yol açabileceği düşüncesine neden olmaktadır. Sonuç olarak, riskli hastalar için akciğer kanseri taraması yapılması ülkemizde Ulusal Kanser Tarama Programı’na dahil değildir ve genel bir öneri yoktur. Akciğer kanseri için taramaya ihtiyacınız olup olmadığını doktorunuza danışarak öğrenmeniz en doğrusudur.5
Akciğer Kanseri Taraması Nasıl Yapılır?
Akciğer kanserini erken aşamada tespit etmek için en etkili görülen yöntem düşük doz bilgisayarlı tomografi (DDBT) taramasıdır. Bu taramada, göğsün çok sayıda resmini çekmek ve bu görüntüleri bir araya getirmek için x ışınları ve bilgisayar teknolojisi kullanılır. Elde edilen görüntüler daha sonra bir uzman tarafından değerlendirilir, eğer ihtiyaç duyulursa ek görüntüleme yöntemleri ve testler uygulanabilir.6
Akciğer Kanserinde Yüksek Risk Grupları
Akciğer kanserinin %80-90’ı sigara nedeniyle gelişmektedir, bu nedenle akciğer kanseri için en büyük risk faktörü sigara kullanımıdır, sigara kullanım süresi ve sayısı arttıkça risk de o kadar artar.5 Bununla birlikte aşağıdaki durumlar da akciğer kanseri riskinin artmasına neden olur:7
● İşyerinde asbest, arsenik, krom, berilyum, nikel, kurum veya katran gibi kimyasallara maruz kalmak
● Radyoterapi gibi bir nedenle yoğun radyasyona maruz kalmak
● Hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde yaşamak
● Ailede akciğer kanseri öyküsü olması
Akciğer Kanseri Tanı Testleri nelerdir?
Akciğer kanseri için kesin tanı biyopsi ile konulmaktadır. Biyopsinin yanı sıra aşağıdakiler gibi görüntüleme yöntemleri ve testlerle tanı desteklenebilir.8
● Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması, akciğer tümörlerini ve metastazları tespit etmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. BT taramasında X-ışınları ile vücudun ayrıntılı görüntüleri elde edilir, tümörün boyutunu ölçmek ve yerini belirlemek için kullanılabilir.8
● Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) taraması için hastanın vücuduna düşük dozda radyoaktif bir şeker çözeltisi enjekte edilir. Bu radyoaktif şeker, vücuttaki hücreler tarafından alınır ve en çok enerji tüketen hücreler, özellikle kanser hücreleri, daha fazla miktarda alır. Ardından, bir tarayıcı, vücudun içini tarayarak bu radyoaktif şekerin dağılımını algılar. Böylece, kanserli bölgeleri ve diğer anormal hücresel aktiviteleri gösteren detaylı görüntüler elde edilebilir. Genellikle BT taraması ile birlikte kullanılır, ancak bazen sadece PET taraması olarak da uygulanabilir.8
● Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) taraması, akciğer tümörünün ve akciğer kanseri metastazlarının yerini belirlemek ve tümörün boyutunu ölçmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. MRG, X-ışınları yerine manyetik alanları kullanarak ayrıntılı görüntüler üretir.8
● Bronkoskopi, ağızdan veya burundan geçirilen ışıklı ve esnek bir tüp olan bronkoskop ile uygulanan tıbbi bir prosedürdür. Bu test, akciğerlerin büyük hava yollarına erişim sağlayarak tümörlerin tespit edilmesine ve bölgeden doku örnekleri alınmasına yardımcı olur.8
● Endobronşiyal ultrason için bir bronkoskopun ucuna küçük bir ultrason cihazı takılıdır. Yakındaki lenf düğümlerine ve göğüsteki diğer yapılara bakmak için nefes borusuna iletilir.9
● Mediastinoskopi ve mediastinotomi yöntemleri, mediasten (akciğerler arasındaki bölge) yapılarına daha yakından bakmak ve doku örnekleri almak amacıyla kullanılan iki farklı tıbbi prosedürdür. Mediastinoskopide, küçük bir kesi ile göğüs kemiği arkasına yerleştirilen ışıklı bir tüp kullanılır. Bu tüp sayesinde nefes borusu ve ana bronş bölgelerine ulaşılır, lenf düğümlerini incelenir ve doku örnekleri alınabilir. Mediastinotomi ise, mediastinoskopinin yetersiz kaldığı durumlarda kullanılır. Bu işlem için, göğüs kemiğinin yanındaki sol ikinci ve üçüncü kaburgalar arasında biraz daha büyük bir kesi yapılır. Bu sayede doğrudan lenf düğümlerine ve diğer yapıları erişilir, ayrıca biyopsi örnekleri alınabilir.9
● Torasentez, akciğer çevresindeki sıvının kanserden mi yoksa başka bir tıbbi sorundan mı kaynaklandığını kontrol etmek için yapılır. Sıvıyı boşaltmak için kaburgaların arasına bir iğne yerleştirilir, alınan sıvı örneği daha sonra kanser hücreleri açısından kontrol edilir.9
● Torasentez, akciğer çevresindeki sıvının kanserden mi yoksa başka bir tıbbi sorundan mı kaynaklandığını kontrol etmek için yapılır. Sıvıyı boşaltmak için kaburgaların
● Torakoskopi, akciğer kanserinin tanısını koymak ve yayılımını değerlendirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, akciğerlerle göğüs duvarı arasındaki boşluğa veya bu boşlukların iç yüzeylerine ulaşarak kanserin ne kadar yayıldığını anlamak için kullanılır. Bu operasyon, Video Yardımlı Göğüs Cerrahisi (VATS) da olarak bilinir ve bazı akciğer kanseri türlerinin cerrahi tedavisinin bir parçası olarak da uygulanabilir.9
● Biyopsi, mikroskop altında incelemek üzere küçük bir doku örneği alınması işlemidir. Bu örnekler, kanserin türünü ve özelliklerini belirlemek, moleküler testler yapmak ve teşhis konusunda daha fazla bilgi sağlamak amacıyla alınır.8
● İğne aspirasyonu veya çekirdek biyopsisi, akciğer tümöründen doku örnekleri almak için kullanılan bir prosedürdür. Bu işlem, cildin uyuşturulmasının ardından, özel bir radyolog olan girişimsel radyolog tarafından gerçekleştirilir. Tümörden numune almak için daha küçük veya daha büyük bir iğne kullanılabilir ve radyolog, iğneyi yönlendirmek için göğüs BT taraması veya floroskop adı verilen özel bir röntgen cihazı kullanır. Çekirdek biyopsisi, iğne aspirasyonuna kıyasla daha fazla doku sağlar ve bu, akciğer kanserinin doğru teşhis edilmesi ve moleküler testler için yeterli doku sağlanması açısından önemlidir.8
Biyopsi olmadan sadece görüntüleme yöntemleri kullanılarak kanser şüphesi ortaya çıkabilir, ancak kesin kanser tanısı konulamaz ve tedavi başlanamaz, çünkü tanı için kanser hücrelerinin görülmesi gereklidir. Bazen "Biyopsi yaptılar bir daha da iyileşemedi." ya da "Hastalığı daha da kötü oldu." gibi cümleler duyabiliriz. Ancak bu yorumlar yanlıştır ve birçok kişinin korkmasına, teşhisin gecikmesine neden olabilir. Biyopsi işleminin olumsuz bir etkisi yoktur ve tanının zamanında konulmasına büyük katkı sağlar.6
Akciğer kanserine karşı atabileceğiniz en büyük adım, akciğer kanserini doğru tanımak ve şüpheli bir durumda vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmaktır. Böylece erken tanı ile tedavi başarısının en yüksek olduğu ilk evrelerde size en uygun olan tedaviye başlayabilir, akciğer kanserinin üstesinden gelebilirsiniz.2
Akciğer kanseri ile ilgili detaylı bilgi için A’dan Z’ye Akciğer Kanseri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Referanslar:
1) https://www.wcrf.org/cancer-trends/lung-cancer-statistics/ (Son erişim tarihi:25.10.2023)
2) https://www.kanser.org/saglik/toplum/kanser-turleri-alt-kategori/akciger-kanseri-erken-tani
3) https://www.nhs.uk/conditions/lung-cancer/symptoms/ (Son erişim tarihi:25.10.2023)
4) https://www.cancer.net/blog/2018-06/just-diagnosed-with-lung-cancer-answers-expert
5) https://toraks.org.tr/site/news/4020 (Son erişim tarihi:25.10.2023)
6) https://europeanlung.org/wp-content/uploads/2021/04/Lung-Cancer-Screening-Factsheet_TR.pdf (Son erişim tarihi:25.10.2023)
7) https://www.kanser.org/saglik/toplum/kanser-turleri-alt-kategori/akciger-kanseri-risk-faktorleri-nelerdir (Son erişim tarihi:25.10.2023)
8) https://www.cancer.net/cancer-types/lung-cancer-non-small-cell/diagnosis (Son erişim tarihi:25.10.2023)
9) https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/lung-cancer/symptoms-diagnosis/how-is-lung-cancer-diagnosed (Son erişim tarihi:25.10.2023)
10) https://www.cancer.org/cancer/types/lung-cancer/detection-diagnosis-staging/how-diagnosed.html (Son erişim tarihi:25.10.2023)
İlginizi Çekebilecek Diğer Haberler
