Kanserde Hastanın Psikolojik Durumu Nedir?

Kanser Yolculuğunda Görülebilen İnanış ve Psikolojik Tepkiler Nelerdir?

Kanser; hastalığı yaşayan kişiyi, ailesini ve çevresindeki diğer kişileri de birçok yönden etkileyen hem fiziksel hem de duygusal bir hastalıktır. Kanser tanısı aldığını öğrenen kişi, kriz olarak tarif edilebilecek bir durumla karşı karşıya kalabilir. Bu durumda bir yandan önemli tedavi kararları alırken bir yandan da hastalık ve sürece uyum sağlaması için stres seviyesini kontrol etmeye çalışmak zorunda kalabilir. Kanser hastasının stresle başa çıkabilme durumu birçok etkene bağlı olabilir. Bu etkenler;

• hastalığın belirtileri,

• kanserin türü, süresi, yeri

• hastalığın seyri

• daha önce geçirmiş olduğu diğer hastalıklara başa çıkabilme durumu

• hastanın rehabilitasyon kapasitesi

• kişiliği ve sorunlar ile başa çıkma teknikleri

• kültürel ve dini inançları

• hastanın çevresinden gördüğü duygusal desteğin derecesi ve

• sağlık çalışanlarının etkisi olabilir. Kanserde psikolojik sorunların %90 oranında hastalığa eşlik ettiği bilinmektedir. Tanı sonrası gelişen psikolojik sorunlar hastalığın seyrini, şiddetini, hastanın yaşam kalitesini, tedaviye cevabını ve uyumunu etkileyebilir. Kanser hastalığında hasta ve hasta yakınlarının bu süreçle başa çıkabilmeleri için psikososyal destek büyük önem taşımaktadır.

Hasta yolculuğunun farklı aşamalarında verilen psikolojik inanış ve tepkiler birbirinden farklı olabilir.

Tanı Aşaması

Tanı aşamasında hastalar şok, inanamama, kısmi inkar, isyan, kızgınlık, üzüntü, korku, kaygı, suçlayıcı duygular ve depresif duygu hali şeklinde tepkiler gösterebilir.

Tedavi Aşaması

Tedavi aşamasında kanser hastalığının türüne göre birçok tetkik yöntemi ve cerrahi, kemoterapi, radyoterapi gibi tedavi yöntemleri hastanın hayatına girebilmektedir. Bu aşamada hastaların sosyal yaşamı, günlük aktiviteleri, iş yaşamı, cinsel yaşamı gibi birçok alan etkilenebilir. Bu dönemde hastalarda depresyon görülebilir.

Tedavi Sonrası Dönem

Bu dönemde hastalar, tedavi sonucunda söz konusu tümör tam olarak yok edilemedi ise ya da yakın takipte değilse hastalıkla ilgili tekrarlama korkusu yaşayabilirler. Bu nedenle vücutlarına karşı hassasiyet geliştirerek, vücutlarında olan her değişimi hastalıklarıyla ilgili bir belirti olarak yorumlayabilirler. Her kontrol ve tetkik döneminde hastalığın tekrar gelişmesi korkusuyla kaygı yaşayabilirler.

Terminal/Palyatif Dönem

Terminal ya da palyatif dönemdeki hastalarda ağrı, yalnızlık ve izolasyon görülebilmektedir. Yaşamı tehdit eden hastalıklara karşı her hastada farklı psikolojik tepkiler oluşmaktadır. Genellikle en çok karşılaşılan psikolojik tepkiler; inkar, kızgınlık, kaygı, depresyon, agresiflik, yas ve suçluluk duygusudur. Bu dönemde olan hastalara ruhsal ve bedensel olarak bir bütün halinde yaklaşılarak geriye kalan yaşam sürelerini mümkün olduğunca kaliteli geçirmeleri için destek sağlanmalıdır.

Kanser hastalarının medikal tedavilerinin yanı sıra psikolojik olarak desteklenmesi önemlidir. Psikolojik ve sosyal destek, hastalığa uyumu kolaylaştırarak tedavi sürecini de olumlu etkilemektedir. Bu süreçte hasta yakınlarının bilgilendirilmesi ve katılımı da kansere sahip kişilerin motivasyonunu artırmaktadır.

Tedavi sürecinde ihtiyaç duyabileceğiniz psiko-sosyal destek için ücretsiz olarak sunduğumuz Online Psikoterapi ve Beslenme Programı Pinkline’ı ziyaret edebilirsiniz.

^Referanslar:

^{1) Hilal Şahin ve ark. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi. 2020;2(3):136-141.}

Paylaş: