Hedefe Yönelik Tedaviler

Kronik myeloid lösemilerin (KML) çoğu, BCR-ABL adı verilen bir genin oluşmasıyla meydana gelir. BRC-ABL füzyon geninin ürettiği proteinler (Bcr-Abl) KML hücrelerinin aralıksız olarak bölünmesine neden olur. Bu amaçla, ALL tedavisinde de BCR-ABL geni varlığı tespit edildiğinde bu genin meydana getirdiği proteini hedef alan ilaçlar uygulanan kemoterapiler ile birlikte kullanılmaktadır.¹

Lösemi (Kan Kanseri) hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.

Rahim ağzı kanserinde hedefe yönelik tedavilerde, kanser hücrelerinin yeni damar oluşumu ile gelişmesini sağlayan Vasküler Endotelyal Büyüme Faktörüne (VEGF) bağlanarak onun bu özelliğini ortadan kaldıran monoklonal antikorlar kullanılmaktadır. Bu yöntem, metastaz yapmış (vücudun diğer bölgelerine yayılmış) rahim ağzı kanserini ve tekrarlayan rahim ağzı kanserini tedavi etmek için kullanılır.

^Referanslar:

^{https://www.cancer.gov/types/cervical/patient/cervical-treatment-pdq (Son erişim tarihi: 30.12.2021)}

Mesane kanserinde hedefe yönelik tedavilerde FBF inhibitörleri kullanılabilir. Fibroblast büyüme faktörü (FBF) reseptörleri, mesane kanseri hücrelerinin büyümelerine yardımcı olabilecek bir grup proteindir. Bazı mesane kanserlerinde, hücrelerin fibroblast büyüme faktörü genlerinde (FBF proteinlerinin üretimini kontrol eden) değişiklikler vardır. FBF gen değişiklikleri olan hücreleri hedef alan ilaçlar, mesane kanseri olan bazı kişilerin tedavisine yardımcı olabilir.

^Referanslar:

^{1) https://www.cancer.org/cancer/bladder-cancer/treating/targeted-therapy.html (Son erişim tarihi: 25.02.2022)}

Hedefe yönelik tedaviler kemoterapi ile birlikte veya kemoterapinin etkisiz olduğu durumlarda uygulanabilir.¹ Kolorektal kanserde, kanser hücrelerinin yeni damar oluşumu ile gelişmesini sağlayan Vasküler Endotelyal Büyüme Faktörüne (VEGF) bağlanarak, onun bu özelliğini ortadan kaldıran monoklonal antikorlar etkili şekilde tedavide kullanılmaktadır. Yayılmış olan (metastatik) kolorektal kanser tedavisinde kemoterapiyle beraber kombine olarak kullanıldığında sağkalım süresini uzatmaktadır.²

Kolorektal kanser hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.

Karaciğer kanserinin hedefe yönelik tedavisi için kinaz inhibitörleri kullanılabilir. Kinazlar, hücrenin kontrol merkezine önemli sinyaller taşıyan, bir hücrenin yüzeyinde veya yakınında bulunan proteinlerdir. Bazı kinazlar, tümör hücrelerinin doğrudan büyümesine; bazıları ise tümörlerin büyümek için ihtiyaç duydukları yeni kan damarlarını oluşturmasına neden olabilir. Kinaz inhibitörleri bu proteinleri bloke ederek kanserin ilerlemesini durdurmaya yardımcı olabilir.

^Referanslar:

^{1) https://www.cancer.org/cancer/liver-cancer/treating/targeted-therapy.html (Son erişim tarihi: 04.03.2022)}

Bazal hücreli kanserlerin ileri bir aşamaya gelmesi çok nadirdir, ancak ileri bir aşamaya ulaşırlarsa bu kanserlerin tedavisi zor olabilir. Bazal hücreli kanserlerin çoğu, hücre sinyal yolunun parçası olan genlerde mutasyonlara (değişikliklere) sahiptir. Bazı ilaçlar bu yoldaki bir proteini hedefleyerek tedavi sağlar.

Skuamöz hücreli cilt kanseri hücrelerinin yüzeylerinde genellikle büyümelerine yardımcı olabilecek EGFR adı verilen protein bulunur. Bu proteini hedefleyen ilaçlar, kanserin küçülmesini sağlar.

^Referanslar:

^{1) https://www.cancer.org/cancer/basal-and-squamous-cell-skin-cancer/treating/targeted-therapy.html (Son erişim tarihi: 02.02.2022)}

Tüm melanomların yaklaşık yarısında BRAF geninde değişiklikler (mutasyonlar) vardır. Bu değişikliklere sahip melanom hücreleri, büyümelerine yardımcı olan değiştirilmiş bir BRAF proteini oluşturur. Bazı ilaçlar bu BRAF proteinini ve MEK proteinleri gibi ilgili diğer proteinleri hedefler. Melanomların küçük bir kısmı, büyümelerine yardımcı olan C-KIT geninde değişikliklere sahiptir. Bu gene yönelik tedaviler de bulunmaktadır.

^Referanslar:

^{1) https://www.cancer.org/cancer/melanoma-skin-cancer/treating/targeted-therapy.html (Son erişim tarihi: 02.02.2022)}

Akciğer kanserinde bazı genetik testler sonrasında hedefe yönelik tedaviler uygulanabilmektedir.^1,3 Kanser hücrelerinin normal vücut 1 hücrelerinden farklılaşıp agresif bölünme ve çoğalma yeteneği kazanmasında yapılarındaki genetik değişimler (mutasyon) rol almaktadır. Kanser oluşumuna sebep olan birçok genetik değişim tanımlanmış olmasına rağmen şu an bunların sadece bir kısmında mevcut genetik değişimlere özel olarak oluşturulmuş tedaviler kullanılabilmektedir. Kanserli hücrelere karşı “Akıllı İlaç” olarak da adlandırılan hedefe yönelik tedaviler; tedavi yanıt oranı ve hastaların yaşam süresi açısından kemoterapilere kıyasla üstünlük sağlamaktadır. Akciğer kanserinde özellikle küçük hücreli dışı akciğer kanserinin skuamöz olmayan kanserler grubunda EGFR, ALK, ROS-1, BRAF isimli genlerdeki değişimlere yönelik testler yapılması önerilmekte ve bu genlerdeki değişimlerin pozitif çıkması durumunda hedefe yönelik tedaviler uygulanabilmektedir. Kanser gelişiminde belirtilen genetik değişimler dışında başka genetik değişimler de bulunabilmektedir. Bu sebepten farklı genetik değişimlere özgü hedefe yönelik yeni tedaviler de geliştirilmeye devam edilmektedir.^1,3

Akciğer kanseri hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.

Meme kanserine sahip her 5 kadından 1’inde, kanser hücrelerinin yüzeyinde büyümeyi arttırıcı özelliğe sahip çok sayıda “HER2” isimli protein yapıda reseptör bulunmaktadır. Bu kanserler aynı zamanda HER2-pozitif (HER2+) meme kanserleri olarak isimlendirilmektedir. HER2 reseptörünü hedef alan ilaçlar geliştirilmiştir.

Meme kanseri hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.